Czym jest plastik? Rodzaje, oznaczenia i fakty dotyczące tworzywa sztucznego 

Innowacyjny materiał o ogromnym potencjale, niezwykłych właściwościach oraz wszechstronnym zastosowaniu. Lekki, łatwo poddający się obróbce, a zarazem niezwykle wytrzymały i ekonomiczny. Plastik, który tu opisujemy, zrewolucjonizował globalny krajobraz, stając się jednym z najpopularniejszych tworzyw sztucznych na świecie. 

Niestety, proces produkcji i usuwania plastiku ma poważny wpływ na środowisko oraz potencjalnie negatywny wpływ na zdrowie. Faktycznie, niektóre rodzaje plastiku nie powinny wcale mieć kontaktu z organizmem ludzkim. Dowiedz się, jak rozpoznać „dobry” plastik dzięki oznaczeniom oraz jak ograniczyć produkcję szkodliwych wariantów. 

Skład plastiku i jego pochodzenie 

Plastik to syntetyczne tworzywo sztuczne produkowane z surowców ropopochodnych, zwłaszcza ropy naftowej i gazu ziemnego (czasami z węgla). Jego kluczowymi komponentami są polimery syntetyczne – związki o dużej masie cząsteczkowej, uzyskane poprzez zaawansowane reakcje chemiczne. 

Wiele popularnych polimerów odkryto w pierwszej połowie XX wieku. Rewolucja przemysłowa sprawiła, że plastik znalazł liczne zastosowania w każdej dziedzinie życia. Własności mechaniczne, niska cena produkcji oraz łatwość przetwarzania były kluczowymi czynnikami przyczyniającymi się do upowszechniania plastyki w życiu codziennym. W efekcie, produkcja plastiku znacząco wzrosła od połowy XX wieku – z 1,5 mln ton w 1950 roku do aż 368 mln ton w 2019 roku[1]. Przewiduje się, że w ciągu następnych 20 lat ta liczba może się podwoić. 

Różnorodność plastików – typy i oznaczenia 

Tworzywa sztuczne to zbiór różnych materiałów, z każdym wykazującym specyficzne właściwości. Kategorie te mogą być zdefiniowane przez strukturę chemiczną, właściwości fizykochemiczne, zastosowanie, zdolność do recyklingu oraz wpływ na środowisko i zdrowie ludzkie. Ogólnie, istnieje siedem głównych rodzajów plastiku, z których każdy jest stosowany w różnych celach. 

1. Plastik PET (politereftalan etylenu) 

Bezspornie najpopularniejszy, spotykany niemal wszędzie. Często używany do produkcji opakowań spożywczych i napojów (na przykład butelek na wodę, pojemników na jogurt czy folii pakującej). Jest lekki i skutecznie izoluje od tlenu. 

Jednak plastik PET może być kwestionowany pod względem zdrowia. Badania pokazują, że uwalnia substancje znaną jako ksenoestrogeny, które zakłócają równowagę hormonalną i mogą prowadzić do problemów zdrowotnych. Warto unikać podgrzewania lub ekspozycji na słońce butelek z plastiku PET. 

Większość produktów z PET podlega recyklingowi, chociaż istnieją pewne ograniczenia. Materiał ten może być ponownie przetworzony, ale jakość pogarsza się z każdym cyklem. 

2. Plastik HDPE (polietylen o dużej gęstości) 

Jeden z najbezpieczniejszych rodzajów plastiku, często stosowany do produkcji zabawek dziecięcych, butelek na mleko, opakowań żywnościowych oraz folii spożywczych. Ma wyższą gęstość niż PET i nadaje się do recyklingu. 

3. Plastik PVC (polichlorek winylu) 

Kiedyś popularny, teraz traci na popularności ze względu na szkodliwość dla zdrowia i środowiska. Może uwalniać toksyczne substancje, takie jak BPA, podczas produkcji i spalania. Najlepiej unikać tego typu plastiku. 

4. Plastik LDPE (polietylen o niskiej gęstości) 

Tani i elastyczny, wykorzystywany do tworzenia torebek, opakowań foliowych i kubków na napoje. W miarę bezpieczny dla zdrowia, często poddawany recyklingowi. 

5. Plastik PP (polipropylen) 

Jeden z bezpieczniejszych plastików, wytrzymały i odporny na wysokie temperatury. Wykorzystywany w opakowaniach żywnościowych, korkach butelek, akcesoriach medycznych oraz częściach samochodowych. Nadaje się do recyklingu. 

6. Plastik PS (polistyren) 

Używany do produkcji biżuterii, kloszów lamp i izolacji budowlanych, ale także jako styropian. Ma toksyczne składowe i nie powinien mieć kontaktu z żywnością. Trudny do recyklingu, a jego fragmenty jako mikroplastik zanieczyszczają środowisko. 

7. Pozostałe plastiki – Oznaczone literą „O” 

To kategoria dla niepasujących do pozostałych plastików. Obejmuje zarówno niebezpieczne w kontakcie z żywnością tworzywa zawierające BPA, jak i bezpieczny Tritan. Wielokrotnie używane opakowania tritanowe mogą być poddawane recyklingowi. 

Plastik – mity i fakty 

Mity, że wszystkie plastiki są szkodliwe, nie są prawdą. Niektóre tworzywa sztuczne są bezpieczne i wielokrotnego użytku, co pomaga ograniczyć negatywny wpływ plastiku na środowisko. 

Rzeczywiście, całkowita rezygnacja z plastiku jest trudna. Niemniej jednak, jego rozsądne użycie i minimalizacja produkcji szkodliwych wariantów są możliwe.